|
Burak Gümüş'ün Kostanz Üniversitesi'nde hazırladığı yüksek lisans tezinden hazırlanan kitabının özetini ve bu kitabı duyuruyoruz. Editörler Türkische Aleviten. Von Osmanischen Reich bis zur heutigen Türkei ISBN 3-89649-752-9 |
ÖzetTürkiye'deki nüfusunun aşağı yukarı üçte birini oluşturan Aleviler, Sünniler'den sonra en büyük inanç cemaatini teşkil etmekte. Kendilerini Müslüman görmelerine rağmen, (Sünni) İslamiyet'i gevşek yorumlamaları ve bazı insanlara dinsiz gibi gelen törenleri yüzünden zındık olarak görülüyorlar. Bu meyanda Osmanlı'dan süre gelen ayrım çeşidi, sosyal ilişkilerden dışlanmadan başlayıp, saldırı ve Çorum ve Sivas gibi katliamlara kadar varabiliyor. Egemen olan seçkin zümrelerin dayattığı İslamlaşma, geçen yüzyılın seksenlerin sonu ve doksanların başlarında toplumda dini hoşgörüsüzlüğü de beraberinde getirdi. Bununla beraber, nice Alevilerin artık takiyye davranışından vazgeçip ''meydana çıktığı'' ve bundan ziyade Aleviliğe dönük yoğunlaşan bir ilgi izlenebilir. Bu konuyla ilgili Alevilerin hem Avrupa diasporasında hem de Türkiye'de devletçe tanınması ve eşitliğe kavuşması taleplerinin dile getirildiği nice dergi yayınlanıp, dernekler kurulmakta, seminer, panel, açık oturum, kongre ve konserler düzenlenmekte. Son on-onbeş yıl Alevi yayınlarında görülen patlama göz önüne alındığında, bunların iki konu kümesinde yoğunlaştığını görmekteyiz: tarih ve inanç. Fakat Alevilerin marjinalleşmesinin sosyolojik neden ve sonuçlarını inceleyen, sistematik bilimsel araştırmaların kıtlığı, bir iktidar teoretik yaklaşımın analiz çerçevesi olan bir tezi gerekli kıldı. Bu tezdeki teoriye göre, marjinalleşme kendiliğinden olmayıp, bir elit tabakanın güç çıkarına göre oluşturulmakta. Bu egemen tabakanın hükümranlığını kalıcılaştırılması için, onun otoritesini meşrulaştıran, toplumda kabul gören ''resmi ideoloji'' diye de adlandırılabilen bir değer ve normlar sistemini gerekli kılıyor. Her mevcut görüş ve düzen, kendi karşıtlarını da oluşturmakta. İşte bu yaklaşımla üç örnek olayların araştırılmasıyla (Osmanlı, Kemalist Tek Parti Dönemi, 1946'dan bugüne kadar varan çok partili süreç), Alevilerin Osmanlı'dan bugüne değin iniş ve çıkışları analiz edildi. Bu kitap Türk Alevilerin İmparatorluktan bugünkü Türkiye Cumhuriyeti'ne varan 700 senelik oluşma ve gelişme tarihini heterodoks olan, devir, siyasal-toplumsal güç dengesi ve hakim resmi ideolojiye göre baskı, kısmen yok edilme ya da teşvik, kısmen özgürleşme yaşayıp sisteme sadık olan, başkaldıran, eşitlik isteyen ya da takiyye yapan bir inanç grubunun azınlık statüsü oluşmasının tarihi olarak ele aldı. |
